550. อรรถกถาจูฬสุคันธเถราปทาน

พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ 10 ดังต่อไปนี้:-
อปทานของท่านพระจูฬสุคันธเถระ อันมีคำเริ่มต้นว่า อิมมฺหิ ภทฺทเก
กปฺเป ดังนี้.
แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว ในพระพุทธเจ้าพระ-
องค์ดูก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ
นั้น ๆ ในกาลแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า กัสสปะ ท่านได้บังเกิดใน
ตระกูลซึ่งสมบูรณ์ด้วยสมบัติ ในกรุงพาราณสี บรรลุนิติภาวะแล้ว ได้ฟัง
ธรรมในสำนักของพระศาสดาแล้ว นมัสการอยู่ทุกเมื่อ ถวายมหาทาน นำ
เอาของหอมโดยชาติ 4 อย่าง¹ ฉาบไล้พระคันธกุฎีพระผู้มีพระภาคเจ้าเดือน
ละ 7 ครั้ง. เขาได้ส่งความปรารถนาไว้ว่า ขอให้กลิ่นหอมอย่างดียิ่ง จง
บังเกิดแก่สรีระของข้าพระองค์ในสถานที่ที่ได้เกิดแล้วเกิดแล้วเถิด. พระผู้มี
พระภาคเจ้า ได้ตรัสพยากรณ์กะเขาแล้ว. เขาดำรงอยู่ในตลอดอายุ บำเพ็ญ
บุญไว้เป็นอันมาก จุติจากอัตภาพนั้นไปบังเกิดในเทวโลก กระทำกลิ่นสรีระ
ให้หอมฟุ้งทั่วกามาวจรโลก จึงได้ปรากฏชื่อว่า สุคันธเทวบุตร. เทพบุตร
นั้น ได้เสวยสมบัติเทวโลกแล้ว จุติจากอัตภาพนั้น ในพุทธุปบาทกาลนี้ได้
บังเกิดในตระกูลที่มีโภคะมากมาย. ด้วยกลิ่นแห่งสรีระของมารดาเขา เรือน
ทั้งสิ้นและพระนครทั้งสิ้น ได้มีกลิ่นหอมเป็นอันเดียวกัน. ในขณะเขาเกิดแล้ว
สาวัตถีนครทั้งสิ้น ได้เป็นคล้ายกับผอบของหอม. ด้วยเหตุนั้น มารดาบิดา
จึงได้ตั้งชื่อเขาว่า สุคันธะ. เขาได้ถึงความเจริญวัยแล้ว. ในคราวนั้นพระ-

1. กลิ่นหญ้าฝรั่น กลิ่นกฤษณา กลิ่นกำยาน กลิ่นบุปผชาติ กลิ่น 4 อย่างนี้ เรียกว่า จตุชาติ
คันธะ หรือเรียกว่า จตุชาติสุคันธะ.

ศาสดาได้เสด็จถึงสาวัตถี ได้ทรงรับพระเชตวันมหาวิหาร. นายสุคันธะนั้น
เห็นพระศาสดาพระองค์นั้นแล้ว มีใจเลื่อมใส บวชในสำนักของพระผู้มีพระ-
ภาคเจ้า ไม่นานนักก็ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา 4. ตั้งแต่วันที่
ท่านเกิดขึ้นจนถึงปรินิพพาน ในระหว่างนี้ กลิ่นหอมเท่านั้นฟุ้งตลบไปใน
ที่ทั้งหลายเช่นที่นอนและที่ยืนเป็นต้น. แม้พวกเทวดาก็ยังโปรดจุณทิพย์และ
ดอกไม้หอมทิพย์ลงถวาย.
ก็พระเถระนั้น ครั้นได้บรรลุพระอรหัตแล้ว ระลึกถึงบุรพกรรมของ
ตน เกิดความโสมนัสใจ เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมา
แล้วในกาลก่อน จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป ดังนี้. คำนั้น
ทั้งหมดมีเนื้อความพอที่จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียว เพราะมีนัยดังที่ได้กล่าว
ไว้แล้วในหนหลัง และเพราะมีเนื้อความง่าย. ความต่างกันแห่งบุญและความ
ต่างกันแห่งชื่ออย่างเดียวเท่านั้นเป็นความแปลกกันแล.
จบอรรถกถาจูฬสุคันธเถราปทาน
จบอรรถกถาภัททิยวรรคที่ 55

รวมอปทานที่มีในวรรค

ที่ คือ

1. ลกุณกฏภัททิยเถราปทาน 2. กังขาเรวตเถราปทาน 3. สีวลี-
เถราปทาน 4. วังคีสเถราปทาน 5. นันทกเถราปทาน 6. กาฬุทายี
เถราปทาน 7. อภยเถราปทาน 8. โลมสติยเถราปทาน 9. วนวัจฉ-
เถราทาน 10. จูฬสุคันธเถราปทาน และในวรรคนี้มีคาถา 316 คาถา.
จบภัททิยวรรคที่ 55